چند دهه انتظار تا مرمت و احیا - وبلاگ روشینا

به گزارش وبلاگ روشینا، پریسا امیرقاسم خانی:طبق آمار حدود 10 هزار اثر تاریخی در شهر تهران وجود دارد که بسیاری از این آثار به صورت ناشناخته باقی مانده اند و فقط حدود 350 اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند.

از میان آثار ثبت شده تعداد قابل توجهی بیش از چند دهه است که برای مرمت و احیا بلاتکلیف هستند. آمار معینی از این آثار وجود ندارد، ولی به طور قطع ادامه چنین روندی نمی تواند سرنوشت مطلوبی را برای هویت تهران رقم بزند. اگر بخواهیم بخشی جزئی از تهران را درنظر بگیریم، امروز فقط در خیابان لاله زار تهران شاهد 2 اثر تاریخی با ثبت آثار ملی هستیم که در چنین وضعیتی به سرمی برند.

• بعد از 40 سال تعطیلی، سال جاری هم در تئاتر نصر گگردده نمی گردد

اگر امروز از دور هم تئاتر نصر را ببینید، می توانید نشانه های بلاتکلیفی را در آن مشاهده کنید؛ نشانه هایی که ناخودآگاه دلتان را می گریاند. تئاتر نصر به عنوان یکی از نخستین سالن های تئاتر که در تهران راه اندازی شد و محل حضور بسیاری از بزرگان و هنرمندان سرزمینمان بود، بنایی تاریخی است که با وجود ثبت آثار ملی در اوایل دهه 80 بیش از 40 سال است در بلاتکلیفی رها شده و به نظر می رسد دیگر فرشته سفید سردر ورودی آن تاب این بلاتکلیفی را ندارد. تئاتر نصر از قبل از دهه 60 با پیوستن خیابان لاله زار به صنوف تجاری چراغ برق جزو نخستین بناهای تاریخی در این خیابان بود که کاربری خود را از دست داد و به مرور تعداد مخاطب های آن کم شد و به تعطیلی رسید. بعدها تغییرات مدیریت شهری و مالکیت خصوصی داشتن آن باعث شد که بدون معین کاربری معین و قطعی و در نهایت مرمت و احیا رها گردد تا اینکه به تازگی و در سال 1396 به قیمت 7 میلیارد تومان توسط سازمان زیباسازی شهر تهران خریداری شده است. به گفته مسئولان از سال 1396 برای طراحی و مرمت تئاتر نصر مشاور گرفته شد و پاکسازی و مرمت اضطراری آن شروع شد. بعد از مرمت اضطراری به منظور بازگشایی اولیه حدود یک ماه در تئاتر نصر روی مردم باز بود. هم اکنون تا 2 ماه آینده طرح مرمت نهایی صورت گرفته و سپس برای اجرا به مناقصه گذاشته می گردد و تا سال 1399 در تئاتر نصر به عنوان موزه تئاتر روی مردم گگردده خواهد شد.

• یک ماه مانده تا خاتمه 2 دهه بلاتکلیفی خانه اتحادیه

خانه اتحادیه در دوره قاجار که لاله زار باغ بزرگی بود، خانه امین السلطان صدراعظم ناصرالدین شاه به شمار می رفت. این خانه سال 1384 به ثبت آثار ملی رسید، ولی از سال 1372 تا 1394 به علت اختلافات بین مالک و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و تعداد زیاد وراث که به بیش از 160 نفر می رسیدند، عملا به صورت بلاتکلیف رها شده بود. مالک خانه اتحادیه می خواست در بخشی از حیاط خانه یک ساختمان 6 طبقه تجاری بسازد تا اینکه سال 1394 خانه توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران به قیمت 28 میلیارد و 500 میلیون تومان خریداری شد.

به گفته مسئولان، حدود یک سال فقط جمع آوری ضایعات و نخاله های ساختمانی و پاکسازی بنا طول کشید. خانه اتحادیه مدت ها محل تجمع کارتن خواب ها و معتادها شده بود. بعد از پاکسازی کار مطالعه و مرمت و احیا شروع شد. قرار است خانه در 2 فاز افتتاح گردد؛ فاز اول آن احیا و مرمت بخش تاریخی با عنوان خانه تهران است و در فاز دوم بخش زیرزمینی یعنی موزه مشاهیر افتتاح خواهد شد. در خانه تهران تا یک ماه دیگر روی مردم گگردده می گردد.

• خانه نیما یوشیج در شروع پروژه مرمت و احیا

نیما یوشیج خانه اش را سال 1327 در محله دزاشیب خریداری کرد. این خانه تاریخی که بعد از مرگ نیما یوشیج مالک شخصی داشت، سال ها به صورت ویران و مخروبه درآمد و پاتوق معتادان و کارتن خواب ها بود؛ درحالی که سال 1380 به ثبت آثار ملی رسیده بود تا اینکه سال 1396 توسط مدیریت شهری جدید به قیمت 13 میلیارد تومان خریداری شد و به تازگی کارهای مقدماتی برای پاکسازی و مرمت آن شروع شده و قرار است به موزه ادبیات و شعر معاصر تبدیل گردد. اینکه پروژه مرمت و احیای آن تا کی طول خواهد کشید و آیا برای انجام پروژه دستخوش تغییرات مدیریت شهری خواهد شد یا خیر؟ سؤالی است که باقی می ماند.

• مسائل مالی بر دوش هویت تهران

وقتی از مدیران شهری درباره مرمت و احیای آثار تاریخی که سال ها بدون تکلیف رها شده است، می پرسیم مسائل متعددی را مطرح می نمایند که مالکیت شخصی داشتن و تامین هزینه برای تملک و در مرحله بعد تغییرات مدیریت شهری از مهم ترین آنها به شمار می رود.

هم اکنون فقط در خیابان لاله زار 16 سینما و خانه باارزش تاریخی مانند خانه بوشهری، خانه پیرنیا و... وجود دارد که مدت ها با وجود مالکیت شخصی رها شده و برای احیا و مرمت شان بدون شرط تملیک، حداقل هزینه 20 میلیارد تومانی را تخمین می زنند؛ هزینه ای که در بودجه سال 98 مدیریت شهری لحاظ شده است، ولی کاملا واضح است این بودجه با وجود مسائل مالی پیش رو نمی تواند حتی بخش جزئی از هزینه تملک این آثار را تامین کند.